Film Çekimleri İçin Zamanlama: Stripboard, Takvim ve Acil Durum Planları

Film çekimi sadece kamera döndüğünde başlamaz. Gerçek iş, kamera kapandığında, bir masa başında, kağıt ve kalemle, ya da bir dijital takvimde başlar. Yüzlerce insanın, yüzlerce lokasyonun, binlerce ekipman parçasının bir araya gelmesi için gerekli olan bu planlama, sadece bir takvimden ibaret değildir. Bu, stripboard, detaylı zaman çizelgeleri ve beklenmedik durumlar için hazırlanmış acil durum planlarından oluşan bir sistemdir.

Stripboard: Çekim Planlamasının Kalbi

Stripboard, film setlerinde kullanılan en eski ama hâlâ en güçlü planlama aracıdır. Her bir şerit, bir sahne ya da çekim bloğu anlamına gelir. Her şeridin üzerinde yazanlar: sahne numarası, lokasyon, oyuncular, ekipman, saat aralığı ve hangi gün çekileceği. Bu şeritler fiziksel olarak bir panoya yapıştırılır ve planlama ekibi, bunları gün boyu kaydırır, yeniden sıralar, birbirine bağlar.

Neden bu kadar eski bir yöntem hâlâ kullanılıyor? Çünkü insan beyni görsel bilgiyi metinle değil, renkli şeritlerle daha iyi anlar. Bir yönetmen, stripboard’a bakarak hemen anlar: ‘Bu üç sahne aynı lokasyonda, ama üç gün arayla çekildi. Bu çok pahalı. Bunu birleştirirsek, ekip 3000 TL tasarruf eder ve 12 saat daha uyuyabilir.’

Stripboard’da her sahne bir karta yazılır. Karta yazılanlar şunlardır:

• Sahne numarası (örneğin: 12B)
• Lokasyon (İstanbul, Kadıköy, Şehir Müzesi)
• Çekim saati (08:00 - 14:00)
• Yönetmenin notları (‘Kamera hareketi: dolly sol → sağ’)
• Oyuncular (Mustafa, Aylin, Emre)
• Ekstra ekipman (dolly, jib kran, ışık seti)

Stripboard’u hazırlamak için sadece kağıt ve makas gerekmez. Bir film ekibinin 10-15 kişisi, bu şeritleri bir araya getirir. Asistan yönetmen, üretim yönetmeni, çekim planlamacıları, kostüm ve makyaj ekibi - herkesin girdiği bilgiler birbirine bağlıdır. Bir kostüm ekibinin ‘Aylin’in elbisesi 15. sahnede değişiyor’ notunu kaçırsa, o sahne ertelenir. Ve bu, bütçeyi etkiler.

Takvim: Zamanın Gerçek Yüzünü Görmek

Stripboard, sahneleri gösterir. Takvim ise kime, ne zaman, nerede, neyi getirmesi gerektiğini söyler. Film çekim takvimi, sadece bir Google Calendar değil. Bu, bir yaşam çizelgesidir.

Örneğin, bir filmde 35 gün çekim varsa, bu 35 günün her saati planlanır. Oyuncuların uçuşları, lokasyon kiralama süreleri, ışık ekipmanlarının taşınma saatleri, makyaj için 1 saatlik aralar, hatta ekipmanın şarj edileceği elektrik prizlerinin konumu - her şey takvime işlenir.

Bir çekim takvimi şu bilgileri içerir:

• Her günün tarihi ve haftanın günü
• Çekilecek sahnelerin listesi (stripboard’dan alınır)
• Her sahnenin başlangıç ve bitiş saati
• Her sahne için sorumlu ekip (kamera, ışık, ses, makyaj, kostüm)
• Yedek saatler (her gün 1-2 saat ‘buffer’ zamanı)
• Yönetmenin izinli olduğu saatler (örneğin: ‘Mustafa 14:00-16:00 arası sadece ses kaydı yapabilir’)

Yönetmen, bu takvimi sadece kendisi için değil, tüm ekip için kullanır. Bir kameraman, 12. sahnenin 10:00’da başlayacağını biliyorsa, o saatte kamera ayarlarını yapar. Bir ses teknisyeni, 11:30’da lokasyona varıp mikrofonları test eder. Herkesin görevi, bu takvime bağlıdır. Takvimdeki bir hata, tüm çekimi erteleyebilir.

Acil Durum Planları: Her Şeyin Düşmesi İçin Hazırlık

İyi bir film çekimi, her şeyin planlandığı bir çekim değildir. İyi bir film çekimi, her şeyin düştüğü anda ne yapacağını bilen bir çekimdir.

İşte bu yüzden her çekim planında ‘acil durum planı’ bulunur. Bu plan, şu sorulara cevap verir:

• İlk gün yağmur yağarsa ne yapacağız?
• Önemli oyuncu hasta olursa?
• Yerel yetkililer çekimi durdurursa?
• Yanlış lokasyonu kiraladık mı?
• Kamera kırıldı, yedek yoksa?

Her film ekibi, bu senaryolara göre bir ‘Plan B’ ve hatta bir ‘Plan C’ hazırlar. Örneğin:

• Yağmur senaryosu: Açık hava çekimleri için iç mekan alternatifleri önceden taranır. Bu mekanlar, çekim günlerinden en az 7 gün önce rezerve edilir.
• Oyuncu hastalığı: Ana oyuncu 3 gün önce hasta olursa, çekimler ertelenir. Ama ikinci oyuncu 2 saat içinde sahneye çıkabilirse, o sahne öne alınır. Bu yüzden her ana oyuncunun yanında bir ‘yedek’ veya ‘kısa sahne’ planı vardır.
• Lokasyon sorunu: Eğer bir evin kirası iptal edilirse, benzer bir ev 10 km uzaklıkta önceden listelenir. Bu evin fotoğrafları, ışık ve ses testleri yapılmıştır.

Acil durum planları, sadece bir belgede değil, ekip arasında konuşulur. Her sabah, üretim yönetmeni, ekipyle birlikte: ‘Bugün ne olabilir?’ diye sorar. Ve herkesin cevabı vardır. Bu, stresi azaltır. Çünkü ekip, ‘belirsizlik’ yerine ‘plan’ ile çalışır.

Stripboard, Takvim ve Acil Planlar: Birlikte Nasıl Çalışır?

Bu üç araç birbirinden bağımsız değildir. Tam tersine, birbirlerine bağlıdırlar.

Stripboard, sahneleri düzenler. Takvim, bu sahneleri gün ve saate yerleştirir. Acil durum planları ise, bu planların bozulması durumunda ne yapılacağını gösterir.

Bir örnek verelim:

Stripboard’da 15. sahne, 12. gün, 10:00’da, açık hava, İstanbul’daki bir parkta çekilecek. Takvimde bu sahne 12. gün 10:00-12:00 olarak işaretlenmiş. Acil durum planında ise: ‘12. gün hava durumu kötüyse, 12. sahneyle yer değiştir. 12. sahne, iç mekan, 11:00-13:00.’

İşte bu yüzden, bir film çekim planlamacısı, sadece bir takvim yapmaz. O, üçlü bir sistem kurar: Görsel sistem (stripboard), zaman sistemi (takvim) ve esneklik sistemi (acil planlar).

Bu üçlü sistem, film çekimlerinin %80’inden fazlasının planlanan sürede bitmesini sağlar. Daha fazlası, bütçeyi aşmaz. Daha fazlası, ekip stresinden kurtulur.

Ne Yapmalısın? 5 Basit Adım

Eğer sen de bir film çekimi planlıyorsan, şu beş adımı takip et:

1. Her sahneyi bir karta yaz. İsim, lokasyon, oyuncu, ekipman, süre. Kağıt ya da dijital bir araçla. Ama yaz. Yazmadığın şey, var olmaz.
2. Stripboard’u oluştur. Şeritleri bir panoya yapıştır ya da bir dijital araçla (örneğin: StudioBinder, Celtx) düzenle. Renkli şeritler kullan. Yeşil: dış mekan, kırmızı: iç mekan, mavi: gece çekimi.
3. Takvimi oluştur. Her sahnenin tarihini, saatinin, ekipmanının, sorumlu kişinin adını yaz. Her gün için en az 1 saat ‘boş zaman’ bırak.
4. Acil durum senaryolarını yaz. En olası 3 sorunu belirle. Her biri için en az bir alternatif plan hazırla. Bunları ekiple paylaş.
5. Her gün, 10 dakika planı gözden geçir. ‘Bugün ne değişti?’ ‘Hangi sahne ertelendi?’ ‘Hangi ekipman eksik?’ Bu küçük kontrol, büyük kazançlar getirir.

Yanlış Yapılanlar: Ne Kaçırılıyor?

Çoğu bağımsız film ekibi, şu hataları yapar:

• Stripboard’u yok sayar. ‘Bizim için takvim yeterli.’ - Hayır, yeterli değil. Görsel planlama, ekip arasında iletişim kurmanın en hızlı yoludur.
• Acil durum planı yapmaz. ‘İyi bir film çekiminde her şey yolunda gider.’ - Gerçek hayatta, her şey hiçbir zaman yolunda gitmez.
• Takvime ‘boş zaman’ koymaz. ‘Saat 10’da başlayacağız.’ - Ama kamera 10:15’ten sonra geldi. O 15 dakika, bütçeden silinir. Ve o 15 dakika, ekipteki sinirleri patlatır.
• İzinleri geç alır. Lokasyon izni, ses izni, ekipman izni - bunlar 2-3 hafta önceden alınır. Geç alınan izinler, çekimi erteleyebilir.
• Yedek ekipman yoktur. Kamera kırıldı. Yedek yok. 3 saat bekledi. 3 saat, 1200 TL kayıp. Yedek, bir masraf değil, bir yatırım.

Bu hatalar, sadece zaman kaybı değil. İnsanları yorar. Ekip, yorulur. Oyuncular, sinirlenir. Film, kalitesini kaybeder.

Çekim Planlaması: Sanat mı, Bilim mi?

Çekim planlaması, hem bilim hem sanattır.

Bilim: Sayılar, saatler, maliyetler, mesafeler, saatler. Her şey ölçülebilir.

Sanat: Bir sahnenin, başka bir sahneyle birleştirilmesi. Bir oyuncunun, başka bir oyuncunun enerjisini nasıl besleyeceği. Bir lokasyonun, başka bir lokasyonla değiştirilmesi - bu, sadece veri değil, sezgiyle yapılır.

En iyi planlamacılar, hem matematikçi hem de şairdir. Onlar, 12. sahnenin 10. sahneyle aynı ışıkla çekilebileceğini fark eder. Ya da, bir oyuncunun sabah 9’da en iyi performans verdiğini bilir. Bu bilgiler, bir kitaptan okunmaz. Bir film setinde birikir.

Çekim planlaması, bir filmi yapmak için gerekli olan en az bilinmeyenlerden biridir. Ama en çok hata yapılan yerdir. Ve en çok kazandıran yerdir.

İyi bir film, iyi bir çekim planı olmadan yapılamaz. Ama iyi bir çekim planı, iyi bir film yapmak için yeterli değildir. Ama olmadan, hiçbir film yapılamaz.