Çoklu Akış Cihazları İçin Bant Genişliği Nasıl Ayarlanır?

Evde birden fazla cihazda aynı anda Netflix, YouTube, Disney+ veya Twitch izliyorsanız, internetinizin yavaşlaması normal mi? Hayır. Bu durum, bant genişliğinin doğru ayarlanmamasından kaynaklanıyor. Her cihaz, akış sırasında belirli bir miktarda veri tüketiyor. Eğer toplam ihtiyaç, sağladığınız internet hızını aşarsa, piksellemeler, duraklamalar ve kesintiler başlıyor. Bu problemi çözmek için sadece daha hızlı bir internet aboneliği almak yeterli değil. Bant genişliğini akış cihazlarınıza göre akıllıca bölmek gerekiyor.

Her akış cihazı ne kadar bant genişliği kullanır?

Netflix gibi platformlar, kaliteye göre farklı veri tüketimi yapıyor. 480p (standart kalite) için yaklaşık 0.7 GB/saat, 720p (HD) için 1 GB/saat, 1080p (Full HD) için 3 GB/saat ve 4K (Ultra HD) için ise 7 GB/saat gibi değerler geçerli. Bu rakamlar sadece Netflix için değil, YouTube, Amazon Prime Video ve Disney+ için de benzer aralıklarda çalışıyor. Bir 4K akışı, 1080p akışının yaklaşık 2.5 katı veri kullanıyor. Eğer evde 4 cihaz aynı anda 4K izliyorsa, toplamda 28 GB/saat veri akışı gerekiyor. Bu, 100 Mbps’lik bir bağlantıya bile baskı uygulayabilir.

Şimdi bunu gerçek bir senaryoda görelim: Ailenizde 3 kişi var. Anne, 1080p’de Netflix izliyor (3 Mbps). Baba, 4K’da Amazon Prime Video izliyor (25 Mbps). Çocuk, YouTube’da 720p’de oyun videosu izliyor (5 Mbps). Aynı anda, akıllı televizyonunuzda Spotify çalıyor (0.5 Mbps). Toplamda 33.5 Mbps’luk bir kullanım var. Bu, 50 Mbps’lik bir internet planıyla çalışabilir gibi görünüyor. Ama burada bir hata var: Gerçek hızınız, ağ trafiği, Wi-Fi sinyali ve cihazlar arasındaki mesafe nedeniyle 30 Mbps’e düşebilir. Sonuç? Tüm akışlar kesintili oluyor.

Wi-Fi sinyali, bant genişliğini etkiler mi?

Evet, çok ciddi şekilde. Bant genişliği sadece internet sağlayıcınızdan gelen hız değil, ev içi ağınızın da durumuna bağlı. 2.4 GHz Wi-Fi bandı, uzun mesafelerde daha iyi çalışır ama sadece 150 Mbps’e kadar veri taşıyabilir. 5 GHz bandı ise 1 Gbps’e kadar hız sağlar ama duvarlardan geçerken zayıflar. Eğer akış cihazlarınız, Wi-Fi router’ınızdan uzaksa veya duvarlarla engellenmişse, veri akışı kesintili olur. Bu, internet hızınız yüksek olsa bile geçerli.

Bir örnek: 100 Mbps’lik bir internet planınız var ama televizyonunuz 2.4 GHz Wi-Fi’ye bağlı. Bu durumda, televizyonunuz en fazla 50 Mbps alabiliyor. 4K akışı için gerekli olan 25 Mbps’i sağlayabilir ama başka bir cihaz da aynı anda kullanmaya başlarsa, sinyal bölünür ve kalite düşer. Bu yüzden, akış cihazlarınızı mümkünse 5 GHz bandına bağlayın. Özellikle 4K ve HD cihazları için 5 GHz şart.

Router’ınız bant genişliğini nasıl yönetir?

Çoğu ev router’ı, tüm cihazlara eşit bant genişliği verir. Bu, “first come, first served” mantığıyla çalışır. İlk gelen cihaz, tüm kapasiteyi alır. Eğer biri 4K izlemeye başlarsa, diğerlerinin akışı durabilir. Modern router’lar, QoS (Quality of Service) adı verilen bir özelliği içerir. Bu özellik, hangi cihazın ne kadar bant genişliği alacağını sizin belirlemenize olanak tanır.

QoS’u etkinleştirmek için:

1. Router’ınıza web tarayıcınızdan girin (genellikle 192.168.1.1 veya 192.168.0.1)
2. Kullanıcı adı ve şifrenizi yazın (genellikle “admin”)
3. “Advanced Settings” veya “QoS” sekmesine gidin
4. “Enable QoS” seçeneğini açın
5. En çok kullanılan akış cihazını seçin (örneğin, televizyonunuzun MAC adresi veya cihaz adı)
6. Bu cihaza %40-50 bant genişliği tahsis edin
7. Kalan cihazlara eşit şekilde kalan bant genişliğini dağıtın

Bu ayar, Netflix’inizdeki 4K akışının kesintisiz kalmasını sağlar, diğer cihazlar da yeterli hızla çalışır. QoS, sadece bir “iyi fikir” değil, çoklu akış için zorunlu bir ayar.

Hangi internet hızı yeterli?

Basit bir formül: Her 4K akış için 25 Mbps, her Full HD akış için 8 Mbps, her HD akış için 5 Mbps ve her müzik akışı için 1 Mbps ekleyin. Sonra, bu toplama %30 ekleyin. Bu, ağda geçici dalgalanmalar ve diğer cihazların (akıllı termostat, güvenlik kamerası, oyun konsolu) veri kullanımı için yedek kapasite.

Örnek bir ev senaryosu:

• 2 adet 4K akış → 2 x 25 Mbps = 50 Mbps
• 1 adet 1080p akış → 8 Mbps
• 1 adet 720p akış → 5 Mbps
• 1 adet müzik akışı → 1 Mbps
• Toplam: 64 Mbps
• %30 yedek → 64 x 1.3 = 83.2 Mbps

Bu durumda, en az 100 Mbps’lik bir internet planı önerilir. 200 Mbps’lik bir plan ise, gelecekte yeni cihazlar eklemek isterseniz de rahat kalırsınız. 50 Mbps’lik bir plan, 2 cihaz için yeterli olabilir ama 3’ten fazla akış varsa, sık sık sorun yaşarsınız.

Hangi cihazlar bant genişliğini en çok tüketir?

4K akışları en büyük tüketici. Ama dikkat: Oyun konsolları da çok veri kullanır. Xbox Series X veya PlayStation 5, oyun indirirken 50 Mbps’den fazla hız kullanabilir. Bu, akış cihazlarınızı engelleyebilir. Aynı anda oyun indirme ve 4K film izleme yaparsanız, internetiniz tamamen dolabilir.

Diğer büyük tüketici: Akıllı güvenlik kameraları. Bazı modeller, sürekli 1080p video kaydediyor ve bu, 24 saat boyunca 1-2 Mbps sabit tüketim yapıyor. Bu, görünmez ama sürekli bir yük. Eğer 5-6 tane kamera varsa, 10 Mbps’lik bir yük oluşturabilir.

En az tüketici: Akıllı saatler, akıllı ampuller ve termostatlar. Bunlar sadece birkaç KB/saat veri gönderir. Onlar için endişelenmenize gerek yok.

Yeni cihaz eklediğinizde ne yapmalısınız?

Yeni bir akış kutusu, tablet veya oyun konsolu eklediğinizde, bant genişliği ihtiyacınızı tekrar hesaplayın. 4K akışını yeni bir cihaza taşımak istiyorsanız, önce QoS ayarlarınızı kontrol edin. Eski cihazın önceliğini düşürün, yeni cihaza öncelik verin.

Bir pratik kural: Her yeni akış cihazı eklediğinizde, internet hızınızın en az 10-15 Mbps artması gerekir. Örneğin, 3 cihaz için 100 Mbps kullanıyorsanız, 4. cihazı eklediğinizde 125 Mbps’a yükseltin. Bu, performansı korur.

Wi-Fi extender mi, mesh sistem mi?

Evde birden fazla kat varsa veya cihazlar birbirinden uzaksa, Wi-Fi extenderler yeterli olmaz. Extenderler, sinyali kopyalar ama hızı yarıya düşürür. 100 Mbps’lik bir sinyali extender ile 50 Mbps’e düşürür. Bu, 4K akış için yetersiz.

Mesh sistemler ise daha iyi. Bir ana router ve 2-3 adet küçük tekrarlayıcı (node) kullanır. Bu cihazlar birbirleriyle veri alışverişi yapar ve her biri tam hızda çalışır. 100 Mbps’lik bir internet planınız varsa, mesh sistemiyle evin her köşesinde 80-90 Mbps alabilirsiniz. Bu, akış cihazlarınız için kritik.

Mesh sistem önerileri: TP-Link Deco XE75, Netgear Orbi RBK752, ASUS ZenWiFi XT6. Bu cihazlar 5 GHz bandında çoklu akış için optimize edilmiştir.

İnternet hızınızı nasıl ölçersiniz?

Her ay en az bir kez, akış cihazınızın bağlı olduğu noktada hız testi yapın. Speedtest.net veya Fast.com gibi siteleri kullanın. Ama dikkat: Testi, Wi-Fi üzerinden değil, cihazı router’a kablo ile bağlayarak yapın. Böylece, Wi-Fi sinyalinin etkisini dışlarsınız. Gerçek internet hızınızı öğrenirsiniz.

Eğer kablo bağlantısında 80 Mbps’den az çıkıyorsa, internet sağlayıcınıza ulaşın. Eğer kablo bağlantısında 100 Mbps çıkıyorsa ama Wi-Fi’de 40 Mbps çıkıyorsa, sorun router veya ev ağındadır. Bu durumda, QoS ayarlarını kontrol edin veya mesh sistemi düşünün.

Çoklu akış için ideal yapı nasıl olmalı?

İdeal bir çoklu akış sistemi şu şekilde olmalı:

• 100 Mbps veya üzeri internet hızı
• 5 GHz Wi-Fi desteği
• QoS etkinleştirilmiş modern router
• Mesh ağ sistemi (çok katlı evlerde)
• 4K cihazlar 5 GHz bandına bağlı
• Her akış cihazı için ayrı bir Wi-Fi adı (SSID) değil, aynı ağ ama öncelik ayarlı

Bu yapı, 4 cihazın aynı anda 4K ve HD içerik izlemesine izin verir. Hiçbir kesinti, hiç bir bekleyiş, hiç bir “Lütfen biraz bekleyin” mesajı olmadan.